Wie wordt de Uber in de duurzame voeding?

Op de Dag van de Duurzaamheid, 10 oktober 2016, organiseerde brancheorganisatie Bionext een bijeenkomst over true pricing. Raymond Schrijver van Wageningen Environmental Research verzorgde een inleiding door in te gaan op de stelling “De echte prijs van brood is wat je ervoor bij de bakker betaalt”. Economisch gezien is dat waar: op de vrije markt bepalen vraag en aanbod de prijs. Jammer alleen dat veel producenten onder de echte kostprijs verkopen omdat ze niet al hun bedrijfskosten in die kostprijs opnemen. Ons politiek systeem laat toe dat bepaalde negatieve effecten zoals milieuvervuiling en onderbetaling op de maatschappij afgewenteld worden. De compensatie voor die negatieve effecten betalen we met z’n allen in de belastingen. Een solidariteitscampagne van boeren en burgers zou kunnen zorgen voor een ander overheidsbeleid, bepleitte Jan Huygen van de Eemlandhoeve.

Producenten die zich wel verantwoordelijk voelen voor deze effecten en de kosten ervan meerekenen in hun kostprijs, moeten dus ene hogere kostprijs rekenen. Hun product is ook anders. De consument koopt niet een brood met goedkope grondstoffen, milieuvervuiling en onderbetaling voor 75 of 99 cent, maar een brood met hoogwaardige grondstoffen die het milieu zo weinig mogelijk belasten en waarvoor iedereen in de keten een eerlijke prijs krijgt. Die keuze heeft de consument. Eosta ontwikkelde de campagne “The True Cost of Food” om consumenten steeds weer hiervan bewust te maken.

Moet het niet radicaal anders? Uber en Airbnb zijn de standaardvoorbeelden van disruptieve concepten die hun vastgelopen markt op hun kop zetten. Wie gaat dat doen in de duurzame voeding? Of: heeft de duurzame voeding wel een Uber nodig? Zijn Uber en Airbnb niet succesvol door hun lagere prijzen terwijl ze externe kosten of ongemakken op de maatschappij afwentelen? Airbnb-gebruikers veroorzaken in sommige steden overlast; Uber wordt ervan beschuldigd dat de chauffeurs geen enkele baanzekerheid hebben en minimale lonen verdienen. En bestaat de deeleconomie in de duurzame voeding niet allang? Voedselcoöperaties, groentenboxen, bezorgdiensten en vleesabonnementen zijn zo ongeveer begonnen in de duurzame voedingssector.

Dus wat zijn nu echt de nieuwe concepten die consumenten en burgers nog meer bij duurzame voeding kunnen betrekken? Of moeten we nu eens echt iets aan die oneerlijke prijs doen?

Een beroep doen op de overheid om producenten te verplichten alle externe kosten op te nemen in de kostprijs. Consumenten kunnen ondertussen stemmen met hun portemonnee: voor die 3 of 4 euro koop je niet alleen een duurzaam brood maar bijvoorbeeld ook een divers landschap. Producenten kunnen in de keten, in hun bedrijf of bij de overheid op zoek naar aanvullende financieringsbronnen om van de maatschappelijke opbrengsten van hun duurzame producten ook financieel te profiteren.